Alan Smithee… Sinema tarihindeki birçok filmin yönetmeni. Ancak aslında böyle biri yok.
Bir filmin post prodüksiyon sürecinde genelde önce kurgucu filmin kaba kurgusunu yapar ardından yönetmenle beraber filmi son haline getirirler. Ticari sinemada -özellikle Hollywood’da- ise süreç şöyle işler: yine kurgucu filmin kaba kurgusunu yapar ve daha sonra yönetmenle birlikte çalışmaya devam eder.
Bu, ‘yönetmen kesimi’dir
Ticari sinemada kurgu aşamasından sonra yapımcı devreye girmektedir. Bu noktada ise yapımcı kendi istekleri doğrultusunda filme müdahale etmektedir. Bu müdahale aslında yönetmenin tarzına ve hayaline müdahaledir. Çünkü yapımcı yönetmenden farklı olarak gişe yani para kaygısı taşır. Alan Smithee birçok insanın ilgisini bu yüzden çekiyor.
Bu çatışmada yönetmen ve yapımcıyı birbirinden ayıran en önemli unsur filmin süresidir. Yönetmen, anlatmak istediği mesajı doğru bir şekilde izleyiciye ulaştırmaya çalışırken, yapımcı filmin herkes tarafından anlaşılmasını ve kolayca anlaşılmasını ve olabildiğince kısa olmasını gün içinde bir çok seansta gösterilebilmesini istemektedir. Alan Smithee ise, hayal ettiği filme bir müdahale olarak bu ‘acımasızca filmi kesme’ olayına karşı çıkmaktadır.
Yapımcının filme olan bu müdahalesi filmin son aşamasında bazı yönetmenlerin kendi filmlerini reddetmesine sebep olmuştur.
Director’s Cut
Sinema tarihindeki bu yapımcı müdahalesi yönetmenlerin filmlerini iki kere kurgulamasına yol açmıştır. ‘Director’s Cut’ (Yönetmen Kesimi) veya ‘Extended Edition’ (Genişletilmiş Versiyon) olarak anılan bu versiyonlar film sinemada gösterime girdikten sonra izleyiciye sunulmaktadır. Bu versiyonların sinema salonlarında gösterime giren filmden en büyük farkı sürelerinin daha uzun olmasıdır.
Süresi filmin ilk versiyonuyla aynı olanlarda vardır ancak burada da filmin hikayeyi anlatışı değişmektedir. Sahnelerin yerleri birbirinden farklıdır.
Ve bir yönetmen doğuyor… Alan Smithee…
Yapımcı müdahalesine maruz kalan yönetmenler, filmlerin kendi istedikleri gibi olmadığını anlatmak ‘ben bu filmi bu şekilde hayal etmedim’ demek için 1968-2000 yılları arasında ‘Alan Smithee’ ismini kullanmaktadır.
Böylece sinema tarihinde yönetmen olarak ‘Alan Smithee’ adı geçen bir sürü film doğmaktadır.
Ünlü yönetmen ‘David Lynch-Dune’ isimli filmde bu uygulamayı yapmaktadır.
Yaşanan tüm bu süreçler aslında bir film için kurgu aşamasının ne kadar önemli olduğunu vurgulamaktadır. Bir film ticari amaçla yapılmış olsa dahi yönetmenin onayından geçmeden ‘gişe’ kaygısıyla izleyiciyle buluşmamalıdır.